1. Yüksekte Çalışma Nedir ve Neden Önemlidir?

Yüksekte çalışma, düşme sonucu ciddi yaralanma ya da ölüm riski bulunan alanlarda yapılan tüm faaliyetleri kapsar. Bu alanlar genellikle yerden 1,8 metre veya daha fazla yüksekte yapılan işlerdir. İnşaat sektöründen enerji sektörüne, bakım-onarım işlerinden temizlik hizmetlerine kadar pek çok alanda yüksekte çalışmak kaçınılmaz bir durumdur.

Yüksekte yapılan işler, iş sağlığı ve güvenliği açısından yüksek riskli grupta yer alır. Bu nedenle çalışanların bu tür görevleri üstlenmeden önce mutlaka “yüksekte çalışma eğitimi” almaları gerekir. Bu eğitim sayesinde çalışanlar; kişisel koruyucu donanımların kullanımı, düşme önleyici sistemlerin kurulumu, acil durum prosedürleri ve güvenli çalışma teknikleri konusunda bilgi sahibi olurlar.

İş kazalarının önemli bir kısmı yüksekte çalışma sırasında meydana gelir. Bu kazaların büyük bölümü ise önlenebilir niteliktedir. Dolayısıyla bu alandaki eğitimin önemi yadsınamaz bir gerçekliktir.

2. Yüksekte Çalışma Eğitimi Sertifikası Nedir?

Yüksekte çalışma eğitimi sertifikası, çalışanların yüksekte güvenli bir şekilde çalışabilmeleri için gerekli teorik ve pratik bilgileri edindiklerini belgeleyen resmi bir dokümandır. Bu sertifika, yalnızca yetkili eğitim kurumları ya da Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri (OSGB) tarafından verilir.

Eğitim içeriği genellikle şu başlıkları kapsar:

• Yüksekte çalışmanın tanımı ve riskleri
• Kişisel koruyucu donanımların (KKD) kullanımı
• İp sistemleri, halat, emniyet kemeri gibi ekipmanların doğru kullanımı
• Acil durum planları ve kurtarma teknikleri
• Yasal mevzuat ve işverenin sorumlulukları

Sertifika, genellikle 1 ila 3 yıl süreyle geçerli olup, süresi dolan belgelerin yenilenmesi gerekmektedir. Ayrıca, sertifikalı olmak yalnızca işe girişte değil, çalışma süresi boyunca da yüksekte çalışma için zorunludur.

3. Kimler Yüksekte Çalışma Eğitimi Almalıdır?

Yüksekte çalışma eğitimi, sadece inşaat işçilerine yönelik değildir. İş tanımı gereği yerden yüksekte bulunan her bireyin bu eğitimi alması gereklidir. Aşağıdaki meslek grupları bu eğitime tabi olmalıdır:

• İnşaat işçileri ve şantiye personeli
• Elektrik direklerinde ya da trafolarda çalışan teknisyenler
• Vinç operatörleri ve bakım-onarım personeli
• Yüksek bina temizlik ekipleri
• Rüzgar türbini teknisyenleri

Ayrıca, yüksekte çalışma yapılacak bir ortamda gözetim görevi üstlenen yetkililer ve İSG profesyonelleri de bu eğitimi almalıdır. Bu sayede sadece bireysel güvenlik değil, ekip olarak güvenli bir iş ortamı da sağlanmış olur.

Unutulmaması gereken en önemli nokta, yüksekte çalışma eğitimi almamış kişilerin yüksekte çalıştırılması hem yasal açıdan suç teşkil eder hem de iş kazası durumunda işvereni sorumlu hale getirir.

4. Yasal Mevzuat ve Zorunluluklar

Türkiye’de yüksekte çalışma eğitimi ile ilgili yasal düzenlemeler 6331 sayılı “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu” ve bağlı yönetmelikler çerçevesinde tanımlanmıştır. Özellikle “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” ve “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” bu konuda rehber niteliğindedir.

Bu yönetmeliklere göre, yüksekte çalışma yapacak her çalışanın işbaşı yapmadan önce eğitim alması zorunludur. Eğitimin içeriği, süresi ve uygulama yöntemleri ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenmektedir.

Eğitim almamış işçilerin yüksekte çalıştırılması halinde, işverenler hem idari para cezası ile karşı karşıya kalır hem de olası bir kazada hukuki sorumluluğu üstlenmek zorunda kalır. Bu yüzden, yüksekte çalışmanın yasal bir gereklilik olduğu unutulmamalıdır.