Yazım ve Noktalama Kuralları

1. Yazım Kuralları

1.1 Büyük Harf Kullanımı

Türkçe yazım kurallarına göre cümle başlarında ve özel isimlerde büyük harf kullanılır. Örneğin:

Başlangıç örneği: Ali bugün okula gitti. (Cümle başı ve özel isim)

Yanlış örnek: ali bugün okula gitti. (Özel isimlerde büyük harf kullanılmalı)

Bazı özel isimler:

• Kişi adları: Ahmet, Ayşe, Mehmet
• Yer adları: İstanbul, Ankara, İzmir
• Coğrafi bölgeler: Kara Deniz, Akdeniz

1.2 Küçük Harf Kullanımı

Cümlenin içindeki genel isimler ve bazı zarflar küçük harfle yazılır. Örneğin:

Başlangıç örneği: Ahmet, dün sabah markete gitti. (İsimler küçük harfle yazılır)

Yanlış örnek: Ahmet, Dün Sabah Markete Gitti. (Her kelimenin baş harfi büyük olmamalıdır)

1.3 Birleşik Kelimeler

Türkçede birleşik kelimeler bitişik ya da ayrı yazılabilir. Genellikle anlam bütünlüğü taşıyan kelimeler bitişik yazılır. Örneğin:

Bitişik yazım: anneanne, gecekondu, açıkgöz

Ayrı yazım: baş ağrısı, yıldız kayması, deniz altı

2. Noktalama İşaretleri

2.1 Nokta (.)

Nokta cümlenin sonunda kullanılır. Aynı zamanda kısaltmalarda da nokta kullanılabilir. Örneğin:

Nokta kullanımı: Bugün hava çok güzel.

Kısaltma: Prof. Dr. Ahmet Yılmaz

2.2 Virgül (,)

Virgül cümlede peş peşe gelen öğeleri ayırmak veya ara cümleleri belirginleştirmek için kullanılır. Örneğin:

Peş peşe öğeler: Elma, armut, portakal hepsi çok lezzetliydi.

Ara cümle: Kitap, bana göre, çok öğretici.

2.3 Noktalı Virgül (;)

Noktalı virgül birbiri ardına gelen kısa cümlecikleri ya da ögeleri ayırmak için kullanılır. Örneğin:

Noktalı virgül kullanımı: Annesi evde yoktu; haliyle babası da işe gitmişti.

2.4 İki Nokta (:)

İki nokta açıklama yapılacak veya örnek verilecek durumların öncesinde kullanılır. Örneğin:

İki nokta kullanımı: Bahçede şunları gördüm: çiçekler, böcekler ve ağaçlar.

2.5 Üç Nokta (…)

Üç nokta, cümlenin devamı getirilmeyecek durumlarda ya da sezdirmek istenen yerlerde kullanılır. Örneğin:

Üç nokta kullanımı: Ahmet derin bir nefes aldı ve “Ben galiba…” dedi.

2.6 Ünlem İşareti (!)

Ünlem işareti güçlü duyguların ifadesinde veya bağırmayı belirtmek için kullanılır. Örneğin:

Ünlem işareti kullanımı: Ne kadar güzel bir gün!

Bağırma: Dikkat et!

2.7 Soru İşareti (?)

Soru işareti, soru cümlelerinin sonunda kullanılır. Örneğin:

Soru işareti kullanımı: Bu akşam yemeğe gelecek misin?

2.8 Tırnak İşareti (” “)

Tırnak işareti doğrudan alıntı yapmak ya da bir sözcüğü vurgulamak için kullanılır. Örneğin:

Tırnak içinde alıntı: Atatürk “Yurtta sulh, cihanda sulh.” demiştir.

Vurgu: Bu kitap gerçekten “muhteşem”di.

2.9 Kesme İşareti (‘)

Kesme işareti özel isimlerin ek alırken ayrılması için kullanılır. Örneğin:

Özel isim ayrımı: İstanbul’un güzellikleri bambaşka.

2.10 Parantez İşareti ( ( ) )

Parantez işareti açıklama veya ek bilgi vermek amacıyla kullanılır. Örneğin:

Parantez kullanımı: Proje teslimi (özellikle sunum) çok önemli.

3. Yazım Yanlışları

3.1 Yazımda Sık Yapılan Yanlışlar

Yazımda sık yapılan hataları gözden kaçırmamak için dikkat etmek gereklidir. Örneğin:

• Yanlış: Herşey
• Doğru: Her şey
• Yanlış: Bağlaçlar bitişik yazmak (de da)
• Doğru: Bağlaçlar ayrı yazılmalıdır (de, da)
• Yanlış: Olmazsa olmazlar
• Doğru: Olmazsa olmazlar

3.2 Yazım Denetimi ve Düzeltme

Yazım hatalarını minimuma indirmek için yazınızı mutlaka gözden geçirin ve gerekiyorsa yazım denetim araçlarından yararlanın. Örneğin, birçok kelime işlem programında yazım denetimi mevcuttur.

4. Noktalama İşaretleri ile Anlam Farklılıkları

4.1 Virgül Kullanımı ve Anlam Farklılıkları

Virgülün yanlış yerlerde kullanılması anlam kaymalarına neden olabilir. Örneğe göz atalım:

Yanlış kullanımı: Kadın, çalışmaktan yorgun bir şekilde eve geldi.

Doğru kullanımı: Kadın çalışmaktan, yorgun bir şekilde geldi.

4.2 Kesme İşareti ile Yazım Farklılıkları

Kesme işaretinin hatalı kullanımı, özel isimlerin anlamında kaymalara neden olabilir. Örneğin:

Yanlış kullanımı: Mehmet’im (Mehmet’in) geleceği belli değil.

Doğru kullanımı: Mehmet’in geleceği belli değil.

5. Yazım ve Noktalama Kurallarıyla İlgili Örnekler

5.1 Öğe Listeleri

Virgül kullanımı: Elma, armut, üzüm gibi meyveler tüketmeliyiz.

Nokta kullanımı: Okuma, yazma, aritmetik temel yetkinliklerdir.

5.2 Diyalog Yazımı

Diyalog yazarken her konuşma tırnak işareti içinde ve yeni satırda başlatılmalıdır. Örneğin:

Doğru kullanım:

“Merhaba,” dedi.

“Merhaba, nasılsın?”

5.3 Alıntılar ve İç İçe Cümleler

Alıntı yapmak için tırnak işareti kullanılır. Örnek:

Ahmet, “Bu gün çok güzel,” dedi ve ekledi: “Güneş parlıyor.”

6. Özel Durumlar

6.1 Ünlü Harflerle İlgili Kurallar

Ünlü harflerin kullanımı ile ilgili bazı özel kurallar vardır. Kelimenin yapısına göre büyük veya küçük farklar oluşabilir.

6.2 Özel Anlamlı Sözcükler ve Yazımı

Türkçede nadir kullanılan veya özel anlamı olan sözcüklerin doğruluğunu kontrol etmek önemlidir. Örneğin:

Özel sözcük: Entelektüel, makine mühendisi

6.3 Sayıların Yazımı

Sayıların yazımı konuya göre değişiklik gösterebilir. Örneğin:

Rakamla: 15 kişi katıldı.

Yazıyla: On beş kişi katıldı.