1. Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası Nedir?

Deney hayvanları kullanım sertifikası, bilimsel araştırmalarda hayvan kullanacak bireylerin,
bu işlemleri etik ve yasal sınırlar içinde gerçekleştirebilmesi için alması gereken resmi bir belgedir.
Türkiye’de bu belge, Tarım ve Orman Bakanlığı onaylı eğitim kurumları tarafından
düzenlenen eğitimler sonucunda verilir.

Bu sertifika, yalnızca deneysel araştırma yapacak bilim insanlarını değil; aynı zamanda hayvan bakıcılarını,
teknisyenleri ve laboratuvar çalışanlarını da kapsamaktadır. Sertifikaya sahip olmayan bireyler,
hayvanlarla yapılan deneysel çalışmalarda yer alamazlar. Bu uygulama, hayvan haklarının korunması,
etik kuralların gözetilmesi ve bilimsel standartlara uyum açısından oldukça önemlidir.

2. 2022 Yılında Sertifika Alım Sürecindeki Değişiklikler

2022 yılı itibariyle Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası alım sürecinde çeşitli güncellemeler yapılmıştır.
Özellikle eğitim modüllerinde, Avrupa Birliği standartlarına daha fazla uyum sağlanmıştır.
Hayvan Refahı ve Etik başlıklı modüller genişletilmiş, uygulamalı eğitim saatleri artırılmıştır.

Ayrıca, 2022 yılında sertifika programlarına katılım için aranan şartlarda da bazı yenilikler getirilmiştir.
Bunlar arasında en dikkat çeken unsurlar şunlardır:

• Veteriner hekimlik, biyoloji, tıp, eczacılık gibi bölümlerden mezun olma şartı
• Eğitimin hem teorik hem de uygulamalı bölümlerinden başarıyla geçme zorunluluğu
• Etik kurul onayının alınmasıyla ilgili yeni prosedürlerin devreye girmesi

Bu değişiklikler, hem hayvan refahını artırmayı hem de bilimsel çalışmalarda etik duyarlılığı yükseltmeyi amaçlamaktadır.

3. Sertifika Eğitimi ve İçeriği

Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası eğitim programı genellikle 5 ila 10 gün arasında sürer ve
toplamda 40 saatlik bir eğitimi kapsar. Eğitimler, üniversiteler ve bazı özel kurumlar tarafından düzenlenmektedir.
Eğitim içeriği ise şu başlıklar altında toplanmaktadır:

Temel Eğitim Konuları:

• Hayvanların anatomisi ve fizyolojisi
• Hayvan refahı ve stresin azaltılması
• Deneysel protokoller
• Anestezi ve analjezi teknikleri
• Etik kurallar ve mevzuat bilgisi

Eğitimin sonunda yapılan sınavda başarılı olan katılımcılara, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından onaylı
Deney Hayvanları Kullanım Sertifikası verilir. Bu belge, bireyin Türkiye sınırları içinde
yasal olarak hayvan deneylerine katılabileceğini gösterir.

4. Etik Kurul ve Mevzuat Çerçevesinde Sertifika Zorunluluğu

Deney hayvanlarının kullanımı, yalnızca etik kurul izni ile mümkündür.
Bu nedenle, sertifika sahibi olmayan kişilerin bu alanda çalışmaları yasal değildir.
Türkiye’de deney hayvanlarıyla yapılan tüm bilimsel çalışmalar, Hayvan Deneyleri Etik Kurulları (HADMEK)
ve Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulları (HADYEK) tarafından denetlenmektedir.

2022 yılı itibariyle çıkarılan yeni yönetmeliklerde, sertifika geçerlilik süresi, kurum denetimleri ve
yıllık raporlama zorunluluğu gibi konularda sıkı kontroller getirilmiştir.
Etik kurula sunulan projelerde, projede yer alan tüm personelin sertifikalı olması zorunlu hale getirilmiştir.

Ayrıca Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde, hayvanların en az zarar göreceği deney metotlarının
seçilmesi, alternatif yöntemlerin araştırılması ve her adımın bilimsel raporlamaya uygun şekilde belgelenmesi istenmektedir.