Fiilimsi Ekleri 8. Sınıf

1. Fiilimsi Nedir?

Fiilimsi, fiil kök veya gövdesine eklenen fiilimsilerle oluşturulan ve isim veya sıfat gibi işlev görebilen sözcüklerdir. Türkçede fiilimsiler, fiilin belirli bir biçiminden türetilmiş olmasına rağmen, cümlede farklı işlevler üstlenebilirler. Fiilimsiler, temel olarak üç ana grupta incelenir: isim fiil, sıfat fiil ve zarf fiil. Bu yapıların her biri, dilde önemli bir rol oynar ve cümle yapısını zenginleştirir.

1.1. İsim Fiil

İsim fiil, fiilin isimleşmiş halidir ve “-mak, -mek” ekleriyle oluşturulur. İsim fiiller, cümlede özne, nesne veya dolaylı tümleç gibi işlevlerde kullanılabilir. Örneğin, “Yüzmek çok eğlenceli” cümlesinde “yüzmek” isim fiil olarak özne görevindedir. İsim fiiller, bir eylemi ifade etmekle birlikte, onu bir isim gibi kullanmamıza olanak tanır.

1.2. Sıfat Fiil

Sıfat fiil, fiilin sıfatlaşmış halidir ve “-an, -en, -ası, -esi, -mış, -miş, -acak, -ecek” gibi eklerle oluşturulur. Sıfat fiiller, cümlede sıfat gibi kullanılarak isimleri nitelendirir. Örneğin, “Koşan çocuk çok hızlı” cümlesinde “koşan” sıfat fiil olarak “çocuk” ismini nitelendirmektedir. Bu yapı, cümlede daha fazla bilgi vermemize olanak tanır.

1.3. Zarf Fiil

Zarf fiil, fiilin zarflaşmış halidir ve “-arak, -erek, -madan, -meden, -ınca, -ince” gibi eklerle oluşturulur. Zarf fiiller, eylemin nasıl, ne zaman veya neden yapıldığını ifade eder. “Gülerken düşmüş” cümlesinde “gülerken” zarf fiil olarak düşme eyleminin nasıl gerçekleştiğini belirtir. Bu tür yapılar, cümleye detay ekleyerek anlamı derinleştirir.

2. Fiilimsi Eklerinin Kullanımı ve Örnekleri

Fiilimsi ekleri, Türkçede çok yaygın ve işlevsel bir şekilde kullanılır. Özellikle yazılı ve sözlü anlatımda ifadeyi güçlendirmek için tercih edilir. Bu eklerin her biri, cümleye farklı anlam katma özelliğine sahiptir. Aşağıda, fiilimsi eklerinin nasıl kullanıldığına dair detaylı açıklamalar ve örnekler verilmiştir.

2.1. İsim Fiil Ekleri ve Örnek Kullanım

İsim fiil ekleri, cümlede eylemi özne veya nesne olarak kullanmamıza olanak tanır. Örneklerle açıklamak gerekirse:

• Örnek 1: “Yüzmek, sağlığımız için faydalıdır.” – Burada “yüzmek” isim fiil olarak özne görevi üstlenmiştir.
• Örnek 2: “Kitap okumak en sevdiğim aktivite.” – “Kitap okumak” ifadesi, nesne olarak kullanılmıştır.

2.2. Sıfat Fiil Ekleri ve Örnek Kullanım

Sıfat fiil ekleri, bir ismi nitelendirerek cümlede daha fazla bilgi vermemizi sağlar. Aşağıda sıfat fiil kullanımlarına dair örnekler bulunmaktadır:

• Örnek 1: “Yazılan kitap çok ilginç.” – “Yazılan” sıfat fiil olarak “kitap” ismini nitelendirir.
• Örnek 2: “Çalışkan öğrenciler her zaman başarılıdır.” – “Çalışkan” sıfat fiil, öğrenciler için nitelendirici bir özellik ekler.

2.3. Zarf Fiil Ekleri ve Örnek Kullanım

Zarf fiil ekleri, eylemin nasıl, ne zaman veya neden yapıldığını gösterir. Zarf fiil kullanımları aşağıdaki gibidir:

• Örnek 1: “Sınavdan sonra arkadaşlarımla buluşacağım.” – “Sınavdan sonra” ifadesi, buluşma zamanını belirtir.
• Örnek 2: “Koşarak okula gitti.” – “Koşarak” eylemin nasıl yapıldığını gösterir.

3. Fiilimsi Eklerinin Cümle İçindeki Önemi

Fiilimsi ekleri, Türkçede cümle yapısını zenginleştirirken, anlatımı da etkili hale getirir. Fiilimsi kullanımı, cümleye derinlik kazandırır ve anlamı pekiştirir. Bu eklerin kullanımı, yazılı ve sözlü iletişimde önemli bir yer tutar. Aşağıda fiilimsi eklerinin cümle içindeki önemine dair bazı noktalar belirtilmiştir:

3.1. Anlatım Zenginliği

Fiilimsi ekleri, cümleye farklı boyutlar katarak anlatımın zenginleşmesini sağlar. Örneğin, “Hızlı koşan çocuk” ifadesinde, “koşan” kelimesi çocuğun nasıl bir özellik taşıdığını belirtir. Bu tür yapılar, okuyucuya veya dinleyiciye daha fazla bilgi sunar.

3.2. Duygu ve Düşüncelerin İfadesi

Fiilimsi ekleri, yazarın veya konuşanın duygu ve düşüncelerini daha etkili bir şekilde ifade etmesine yardımcı olur. “Üzerime doğru gelen arabanın hızla geçtiğini gördüm.” cümlesinde “hızla” zarf fiil olarak durumun aciliyetini vurgular. Bu sayede, anlatılan durum daha etkileyici hale gelir.

3.3. Dikkat Çekme ve İlgiyi Artırma

Fiilimsi ekler, okuyucunun veya dinleyicinin dikkatini çekme konusunda etkili olabilir. Örneğin, “Hızla koşan adam” ifadesi, sıradan bir cümleye göre daha fazla dikkat çeker. Bu tür ifadeler, iletişimi daha ilgi çekici hale getirir.

4. Fiilimsi Ekleri ile İlgili Sık Yapılan Hatalar

Fiilimsi ekleri kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktalar göz ardı edildiğinde, anlatımda bozukluklar meydana gelebilir. İşte fiilimsi ekleri ile ilgili sık yapılan hatalara dair detaylı bilgiler:

4.1. Yanlış Ek Kullanımı

Bazı öğrenciler, fiilimsi eklerini yanlış kullanabilir. Örneğin, “Oyun oynamak çok eğlenceli.” cümlesinde “oyun oynamak” yerine “oynamak” ifadesi kullanılırsa, cümle anlamını yitirir. Bu nedenle, fiil köklerinin doğru eklerle birleşmesi önemlidir.

4.2. Cümle Yapısında Dengesizlik

Fiilimsi ekleri kullanırken cümle yapısının dengesiz olmasına dikkat edilmelidir. Örneğin, “Kitap okuyarak sınavdan geçtim.” cümlesinde “okuyarak” zarf fiil olarak kullanılmıştır;